خانه تاریخی افضلی خانه ای تاجر نشین بازمانده از دوران قاجار است در استان یزد که در بافت قدیم در محله چرخاب شهر اردکان قرار دارد.
این خانه، مانند سایر خانه‌های مناطق کویری، دارای عمارت چهار فصل و دارای حیاط مرکزی، تالار، بادگیر مرتفع، حوض، پایاب و اتاق‌های 3 و 5 دری با درهای مشبک است.
از ویژگی‌های منحصر به فرد این بنا می‌توان به سیم گل دم گیری با گچ در حیاط مرکزی و اجرای بند برجسته در سرداب آن اشاره کرد.
تابستان نشین خانه مانند دیگر خانه‌های ایرانی شهر دارای ایوانی است بزرگ با بادگیرهایی که به ایوان وحوض خانه وسرداب ختم می‌شود.
یکی از وجوه ممتاز این خانه زمستان نشین دو طبقه آن است که به سبک معماری اوایل پهلوی با ایوانی کوچک با ستون هایی آجری فضایی دلنشین را می‌سازد.

خانه تقدیری منزلی به جا مانده از دوران قاجار است در استان یزد که متعلق به یکی از تجار اردکان به نام تقدیری میباشد که در بافت قدیم محلة درب قلعه اردکان واقع است.
این خانه از دو بخش اعیان نشین و نوکر نشین و تنها یک مطبخ مشترک تشکیل یافته است و دارای یک حیاط مرکزی، اتاق‌های سه و پنج دربی با شیشه‌های الوان و کوچک و تالاری در ضلع جنوبی عمارت است که به بادگیر منتهی می‌شود. در زیر فضای تالار، زیرزمینی قرار دارد که در خانه‌های سنتی اردکان متداول است.
بنای خانه تقدیری از خشت، گل، آجر و به سبک معماری سنتی ویژه مناطق کویری ساخته شده است.

شهر ابرکوه از توابع استان یزد دارای خانه‌های قدیمی و جالب بسیاری است که در بافت قدیم قرار دارند و یکی از مهمترین آنها خانه آقازاده است که بادگیرهای منحصر به فرد و دو طبقه آن بی نظیر است.
این خانه از نظر معماری و به کارگیری عناصر معماری سنتی ایران بسیار در خور توجه است و به صورت حیاط مرکزی است و عمارت آن در سه جهت و به منظور استفاده در فصول مختلف سال ساخته شده است و بادگیر و کلاه فرنگی آن با ارتفاع 18 متری خود به این خانه ابهت خاصی داده است.
خانه آقازاده ابرکوه یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی کشور است و بادگیر آن نیز بر زیبایی این بنای تاریخی افزوده است.

خانه‌های اعیانی سیراف در بندر سیراف یا (طاهری) از توابع بخش مرکزی شهرستان کنگان در شهرستان کنگان استان بوشهر در جنوب ایران واقع است. این بندر مرکز دهستان طاهری می‌باشد.
سیراف تاریخی باستانی دارد. در دورۀ پارت ها، در این بندر سکونت و تجارت وجود داشته است. در دورۀ ساسانی، شهر آن چنان وسعتی داشته که امروز، پس از نزدیک به دو هزاره، آثار یک شهر کامل را می‌توان دید.
سیراف دورۀ پارت و ساسانی از میان می‌رود؛ هم به دلیل زلزله‌های وسیع و هم به خاطر جابجایی مراکز قدرت در منطقه. پس از رواج اسلام در شمال خلیج فارس، سیراف دوباره وارد معادلات منطقه ای می‌شود و بازهم شکوفا می‌شود. اوج این شکوفایی، سده‌های سوم تا ششم هجری است. در میانۀ این دوران شکوفا، زلزله ای سنگین باعث ویرانی بندر می‌شود و زندگی در سیراف را اساساً تحت تأثیر قرار می‌دهد. زلزلۀ سال ۵۰۱ هجری، که به روایت برخی مورخان، ۱۵ روز پس لرزه‌های سنگین داشته، آخرین ضربه را به سیراف می‌زند. طبعاً این زلزله فقط حکم آخرین ضربه را داشت، چراکه قبل از آن، رقابت سنگینی بین سیراف و کیش در جریان بوده برای آن که مسیر شناورهای دریایی را به نفع خود تغییر دهند. در اواخر سدۀ پنجم هجری، هرچه سیراف به افول می‌گرایید، کیش به ترقی و پیشرفت خود می‌افزود. از اول قرن ششم هجری، سیراف برای حدود نهصد سال خاموش شد.

آدرس : بروجرد، خیابان صفا، کوچه میدان صفا، مجاور پارک صامتیه
خانه مصری خانه ارزشمندی است که مربوط به دوره قاجار و در شهر بروجرد از توابع استان لرستان قرار گرفته است این بنا دارای تزئینات آجرکاری و کاشی کاری چوبی است.
خانه مصری به سبک اکثر خانه‌های قاجاری در دو طبقه ساخته شده و دارای پلانی درون گرا و حیاط مرکزی است .
در نمای خارجی آن از تزئینات آجری و سفالی استفاده شده که آجر معقلی در رخ بام‌ها و تزئینات آن قابل ملاحظه است .

خانه تیزنو یکی از کهن‌ترین خانه‌های شهر دزفول در استان خوزستان است. این خانه به شماره ۲۵۷۳ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده و یکی از بزرگترین و زیباترین خانه‌های محله قلعه‌است که از دید شیوه مهرازی همه ویژگی‌های خانه‌های دزفول را دارا می‌باشد. این سازه در ضلع شرقی میدان اصلی محله قلعه دزفول گسترده شده‌است و با زیستبوم و روش زندگی شهر سازگار است. پیکره و کالبد سازه به زمان صفویه باز می‌گرد که دگرگونی‌های زیادی در زمان قاجار و آغازه پهلوی به خود دیده‌است. این خانه دارای هشت در ورودی، ایوان مرکزی، اتاق‌هایی در ایوان‌ها، غلام گردش، شبستان و شوادون می‌باشد.
سبک بیشتر خانه‌های قدیم ایرانی به این شکل بوده که خانه شامل هشتی-حیاط مرکزی-اطاقهای ایوانی-غلام گردش و شوادان میشده است.هشتی فضایی چند ضلعی بوده که کل خانه را از دیدرس غریبه‌ها مخفی نگه میداشته است به طوریکه اگر در خانه باز میماند داخل خانه از خیابان قابل رویت نبوده. همچنین وقتی یک مرد غریبه وارد خانه میشده چند ثانیه ای در هشتی توقف میکرده تا ساکنان خانه حجاب در بر کنند و سپس "یا الله" گویان وارد حریم خانه میشده است.

خانه قرایی معروف به خانه حاجی خان یاور حاکم رشتخوار خانه ای مربوط به دوره قاجار است,این خانه تاریخی در خیابان امام خمینی (ره) شهرستان رشتخوار استان خراسان رضوی قرار دارد و در حال حاضر بزرگترین موزه مردم شناسی شهرستان رشتخوار است.
این بنا با وسعت 2200 مترمربع با توجه به کتیبه آن در دوره قاجار و به سال 1344 هـ . ق ساخته شده و شامل ایوانی با شش ستون ، تزئینات کاشیکاری و آجرکاری است که از جلوه ای خاص برخوردارند. مهمترین فضاهای این خانه عبارتند از:
کوچه ورودی :
کوچه ورودی خانه قرائی حدود 45 متر طول دارد در این کوچه چند خانه قدیمی وجود داشته که اکنون فقط سه خانه باقی مانده است دیوارهای طرفین کوچه دارای قابهای آجری می‌باشد که داخل آنها با کاهگل اندود شده است, یک ازاره‌ی آجری به ارتفاع 60 سانتیمتر در پایین این قابها دیده می‌شود .