بافت تاریخی یزد از میراث تاریخی بشر و از جاذبههای گردشگری ایران و استان یزد به شمار میرود
شهر یزد به عنوان اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان شناخته شده که برترین جاذبههای گردشگری ، تاریخی و میراث فرهنگی را در خود جا داده است.
شهر یزد در برخی فصول سال اغلب میزبان گردشگرانی میشود که تعدادشان حدود دو برابر جمعیت ساکنانش میرسد.
از نارین قلعه قدیمیترین بنای خشتی جهان گرفته تا بلندترین بادگیر جهان و قدیمیترین مسجد ایران و بافت تاریخی مسکونی از جمله آثاری است که هر سال میلیونها نفر را به این منطقه جذب میکند
تاریخ نویسان معتقدند که قدمت یزد به پیش از اسلام میرسد. عده ای هم میگویند که شاید شهر تاریخی یزد را باید در نقطه دیگری غیر از مکان کنونی آن جستجو کرد.
کوچه ضیایی در بافت قدیم شهر اردکان در استان یزد ، از مسجد چرخاب دربند تا دربند ضیایی و خانه ضیایی یا سلطان امتداد دارد و دارای ساباط هایی میباشد.
در گذشته دستههای عزاداری و روضه خوانی در این محل انجام میشده و هر کس به اردکان میآمده به این کوچه سر میزده. این کوجه اکنون بین خیابان آیت الله خامنه ای و شهید مصطفی خمینی و نزدیک حسینیه چرخاب میباشد و سه راه دارد یک راه به دروازه سیف یا میدان بسیج و راهی دیگر به دروازه علی بیک میرسد.
کوچه ضیایی به دلیل شهرت سلطان یا ضیایی مشهور میباشد. این محل اکنون به طرح پردیس تبدیل شده است. دربند ضیائی مربوط به دوره قاجار میباشد و در اردکان، محله چرخاب، کوچه ضیایی واقع شده، این اثر در تاریخ بیست و چهارم اسفند ماه سال هزار و سیصد و هشتاد و سه با شمارهٔ ثبت یازده هزار و ششصد و بیست و دو به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قدیمیترین اثری که از گذشتههای دور شهر اصفهان در این شهر وجود دارد بنائی موسوم به آتشگاه است که در جاده اصفهان به نجف آباد در نزدیکی منارجنبان بر فراز یک تپه سنگی قرار گرفته است.این بنا نزدیک رودخانه زاینده رود است و ساخت آن را به دوران ساسانی یا پیش از آن نسبت دادهاند.
آتشگاه استان اصفهان یکی از سه اثر قدیمی به جا مانده از دوران باستان و از نظر بزرگی سومین اثر موجود در شهر اصفهان میباشد. و جزو هفت آتشکده بزرگ ایران در زمان قباد ساسانی بوده است.
اکثر مورخین اسلامی از جمله ابن خردادبه و حمداله مستوفی و ابن حوقل از این بنا نام برده و آن را آتشکده معرفی کرده اند و دانشمندان خارجی نیز درباره آتشگاه پژوهش و بررسی کرده اند که از جمله آنها ماکسیم سیرو و آندره گدار فرانسوی هستند.
آدرس : شهر اصفهان - خیابان ولیعصر – کوی نظام الملک – ابتدای پاچنار
خواجه نظامالملک طوسی (۳۹۶ شمسی - ۲۸ مهر ۴۷۱ شمسی؛ ۴۰۸ قمری - ۱۰ رمضان ۴۸۵ قمری؛ ۱۰۱۸ میلادی - ۱۴ اکتبر ۱۰۹۲ میلادی) وزیر نیرومند دو تن از شاهان دوره سلجوقیان در ایران بود. وی نیرومندترین وزیر در دودمان سلجوقی بود و سلجوقیان نیز در زمان وی به اوج نیرومندی رسیدند. او بیست و نه سال به سیاست درونی و بیرونی سلجوقی سو میداد.
مرگ:
در واپسین سالهای پادشاهی ملکشاه میان او و خواجه اختلافاتی پیشامد که سرانجام به کنار گذاشتن او از وزیری وسپس ترور مشکوک خواجهنظامالملک انجامید. وی در 12 رمضان ۴۸۵ ه ق هنگامی که با اردوی شاهی از اصفهان به بغداد میرفت در نزدیکی صحنه در کرمانشاه به دست کسی که رخت صوفیان را پوشیده بود با ضرب کارد بر سینه و رگش زخمی شد و یک روز پس از آن درگذشت. کشتن او را در آن زمان به اسماعیلیان پیوند دادند. سی و پنج روز بعد در 15 شوال پس از مرگ او ملکشاه نیز درگذشت و برپایه برخی حدسهای تاریخنویسان به دست هواخواهان خواجه بدو زهر خورانده شده بود.
رباط زین آباد در 60 کیلومتری گناباد و به فاصله 15 کیلومتریی جنوب شرقی شهرستان بجستان در استان خراسان رضوی و در امتداد جاده بجستان- فردوس واقع است. رباط زین آباد با وسعت تقریبی 2500 متر مربع به صورت نقشه چهار ضلعی و فضاهای معماری متفاوت توقف گاه کاروانیانی بوده است که مسیر کویر را طی مینموده اند . در اضلاع شمالی و جنوبی در هر طرف از صحن رباط فضاهایی به عرض سه متر برای اقامت مسافران و اتاق هایی نیز به ابعاد 3 * 4 متر تعبیه شده است . شاه نشین بنا که قسمت شاخص این اثر معماری محسوب میشود در ضلع غربی صحن قرار گرفته و ورودی آن با سه چشمه طاق و دو دالان که به پشت شاه نشین منتهی میشود مشخص است . رباط زین آباد از یادگارهای معماری عصر قاجاریه است.