منطقه حفاظت شده دینارکوه منطقه‌‌ای کوهستانی است که در شهرستان آبدانان در استان ایلام واقع شده است.اقلیم این منطقه بیابانی گرم است.
مهمترین راه‌های ارتباطی به منطقه عبارتند از:
- جاده آسفالته آبدانان – سایت مخابراتی دینارکوه که به قسمت مرکزی منطقه وارد می‌شود.
- جاده آسفالته آبدانان – روستای گنداب از قسمت شمال غربی منطقه می‌گذرد.
- جاده انجیره – تختان – خروزان در غرب منطقه که از مهمترین راه‌های ورودی به منطقه حفاظت شده دینارکوه است.
عمده‌ترین مراکز مسکونی پیرامون منطقه عبارتند از روستاهای خروزان در جنوب غربی، تختان در شمال غربی و روستاهای انجیره و گنداب شهرک هزارانی در شمال منطقه. شهر آبدانان نیز یکی از مهمترین نقاط مسکونی پیرامون منطقه است که در شمال منطقه واقع شده است. اکثر مردم این شهر از منطقه حفاظت شده دینارکوه بعنوان تفرجگاه استفاده می‌کنند.
روستای سیاخانی در شمال غرب منطقه واقع شده است. با توجه به اینکه شغل مردم این روستا دامداری سنتی است مدتی از سال را به عنوان ییلاق در منطقه سپری می‌کنند.

تختان نام روستایی است واقع در دامنه جنوبی کبیرکوه که در۴۰ کیلومتری شمال غرب شهرستان آبدانان واقع شده است.
یکی از زیباترین و دیدنی‌ترین آبشارهای استان ایلام آبشار تختان میباشد .
برای رسیدن به آبشار تختان ولذت بردن از تماشای زیبایی آن و مناظر اطراف آن نیازمند صرف حدود یک ساعت پیاده‌روی از روستای تختان تا محل آبشار با یک شیب ملایم است.
آبشار تختان از جنوب کبیرکوه سرچشمه می‌گیرد و دارای آب زلال، خنک و قابل شرب است که توسط شرکت آب وفاضلاب در مسیری مشخص مهار شده و در ارتفاع 60 متری آبشار زیبایی را به وجود می‌آورد.
بهترین زمان برای بازدید از این آبشار زیبا در فصل تابستان است.

شهرستان آبدانان در جنوب استان ایلام از آب و هوای نسبتا گرمی برخوردار بوده ولی به واسطه وجود کوه‌ها و رودخانه‌های پر آب،دارای زیبایی‌های طبیعی بسیاری است.
آبشار ماهوته از جاذبه هاب طبیعی آبدانان است که نزدیک روستایی به همین نام در 18 کیلومتری جنوب آبدانان واقع شده است.
رودخانه کوچک این روستا که از دامنه‌های دینارکوه سرچشمه می‌گیرد،در مسیر خود شادی و نشاط را به عشایر و روستاییان منطقه هدیه می‌دهد.
دینار کوه در غرب آبدانان و ادامه رشته کوه کبیر کوه در شمال آبدانان چهره بسیار جذابی به این منطقه بخشیده است.در میان طبیعت بکر این منطقه آثار بسیاری از تاریخ ایران باستان یافت می‌شود.

در استان ایلام و در غرب شهرستان آبدانان قلعه ای به نام قلعه هزار در قرار دارد که قدمتش به دوره ساسانی می‌رسد. نمای اصلی این اثر دارای طاق‌های هلالی شکل است.
با توجه به ساختار معماری قلعه هزار در، این اثر به احتمال زیاد قلعه یا پادگان نظامی بوده است.
پلان اصلی بنا مستطیل شکل است. راهروهای طولانی در چهار جهت آن قرار گرفته و به‌وسیله درگاه‌هایی به اتاق‌های داخل مرتبط می‌شوند.
به دلیل پوشش قطور و محکم دیوار و نبود پنجره‌های باز در راهروها اتاق‌ها و دالان‌ها انتظار می‌رود که فضا تاریک باشد اما تامین نور از طریق دریچه‌هایی به قطر تقریبی یک متر در سقف، دالان، راهرو و اتاق صورت می‌گیرد که کار تهویه را نیز انجام می‌داده است.
مصالح بنا نیز شامل سنگ‌های تراشیده و قلوه‌سنگ‌هایی است که در ملات آنها گچ پخته به کار می‌رفته است.

دریاچه سیاه گاو در شهرستان آبدانان به عنوان تنها دریاچه دوقلوی کشور واقع در استان ایلام از نادرترین آثار طبیعی دنیا به شمار می‌رود ولی متاسفانه این دریاچه بسیار زیبا از چشم گردشگران به دلایل مختلف پنهان مانده است.
خداوند زیبایی‌های زیادی در استان کوچک ایلام خلق کرده است و در این استان و هر نقطه آن آثاری طبیعی و خدادادی یافت می‌شود که هر ببینده ای را سر ذوق می‌آورد.
"سیاه گاو" یکی از دریاچه‌های نادر دنیا در روستایی به همین نام در شهرستان آبدانان واقع شده است و دریاچه ای زیباست که به طور کاملا اتفاقی به شکلی خاص به دو قسمت شبیه به هم که به دوقلو تعبیر می‌شود، تبدیل شده است.
برای رسیدن به این دریاچه باید راه زیادی را طی کرد و از طریق جاده ایلام وارد شهرستان دره شهر و بعد وارد شهرستان آبدانان شد.
بعد از رسیدن به این شهرستان از طریق جاده اصلی آبدانان به شهرستان دهلران و در بین جاده روستاهای شوشه گل به سیاه گاو به دریاچه دوقلوی سیاه گاو می‌توان رسید تا این اثر طبیعی زیبا به وسعت سه هکتار را مشاهده کرد.

امامزاده سید صلاح الدین محمد در جنوب شهر آبدانان از توابع استان ایلام ، بر روی تپه‌ای مشرف بر قلعه باستانی پشت قلعه - از آثار باستانی دورة ساسانی - و بین دو رودخانه شور آب که از رشته کوه کبیر کوه سرچشمه می‌گیرد، واقع شده است.
ساخت بنای اصلی این بقعه مربوط به قرون هفتم یا هشتم هجری در زمان سلجوقیان است و در سال 1372 با زیربنای 50 متر مربع بازسازی شده است.
بنای امامزاده سید صلاح الدین محمد بر اساس نقشه مستطیل شکل در جهت شمال- جنوبی و به طول 25/13 متر و عرض 70/11 ساخته شده است و از دو قسمت اتاق ورودی و اتاق مقبره (گنبدخانه) تشکیل شده است.
این بنا دارای گنبد دوپوش با گنبد مضرس(درچین) بیرونی و گنبد نیم کروی داخلی است .
بدنه بنا از دو قسمت بدنه قدیمی و الحاقات جدید تشکیل شده است
بدنه قدیمی شامل دو قسمت اتاق ورودی و اتاق مقبره (گنبدخانه) است .

دژ پشت قلا (کردی) یا به فارسی پشت قلعه آبدانان در فاصله پنج کیلومتری در ناحیه جنوبی شهرستان آبدانان در شمال غربی روستای پشت قلا در استان ایلام بر روی تپه‌ای بلند آثار دژ دیده می‌شود که رودخانه دویرج از پای آن می‌گذرد. مصالحی که در ساخت این بنا به کار رفته بارت است از سنگ و گچ.
دور تپه را برج و باروی آن محصور کرده است. آثار به جا مانده نشاندهنده وجود برجهای نگهبانی، بارو، شاه‌نشین و اتاق‌های مسکونی، پلکان و غیره است. باروی بیضوی شکل که ارتفاع آن به سه متر می‌رسد محوطه قلعه را محصور کرده است. دیوارهای بیرونی و اصلی قلعه تقریباً سالم مانده است. این دیوارها قلعه را به سه قسمت مجزا تقسیم می‌کنند.
در قسمت غربی قلعه، آثار برج دیده می‌شود و سوراخی بر روی برج قسمت جنوبی قلعه است که جهت دیده‌بانی به کار می‌رفته است. بر باروها و دیوارهای آن، برجهایی با فواصل تقریباً مساوی در اطراف دژ به صورت کنگره دار ساخته شده که دارای اتاق‌های کوچک دیده‌بانی و طاق‌های قوسی شکل است. در منتهاالیه قسمت جنوبی و جنوب شرقی، دژ شاهین شین قلعه و اتاق‌های مسکونی قرار دارند که یک قسمت حدود ۴/۱ دژ را تشکیل می.دهند و مابقی محوطه قلعه است.

یکی از امامزاده‌های معرف استان ایلام "امامزاده جابر بن انصاری" در 70 کیلومتری شهر ایلام واقع در روستای جابر در شهرستان آبدانان قرار گرفته است.
این مقبره دارای گنبد بسیار جالبی شبیه به گنبد دانیال نبی در شهر شوش است. در مورد مقبره جابر مردم محل اعتقاد دارند مربوط به جابربن عبدالله انصاریاست و عده ای آن را جابربن حیان می‌نامند. در هر صورت مدارک مستندی در دست نیست که بتواند مشخص کند که آرامگاه کدام یک از این بزرگواران است اما به هرحال به نظر می‌رسد که مقبره مربوط به جابربن عبدالله انصاری می‌باشد، زیرا اعتقادات مردم منطقه بیشتر به این معطوف است و تابلو شناسایی نیز بنام جابربن عبدالله انصاری نصب گردیده است به هر حال مقبره مذکور از احترام ویژه ای در میان مردم برخوردار است و یکی از زیارتگاههای مهم منطقه به شمار می‌رود.طبق شجره‌نامه موجود که به خط عربی آن زمان تحریر شده امامزاده جابر از نوادگان جابر بن عبدالله انصاری است. قعه جابر فاقد کتیبه تاریخی ساخت بنا و نام بانی می‌باشد. در تنها کتیبه ای که در داخل محراب وجود داشته، کلمات «محمد» و «لا اله الا الله» نوشته شده است.

شهر باستانی و تاریخی جولیان که نمادی از معماری ایران باستان می باشد که در 15 کیلومتری شهرستان آبدانان استان ایلام قرار دارد. شهرستان آبدانان یکی از شهرستان‌های جنوبی استان ایلام به شمار می‌آید که این شهرستان در دامنه رشته کوه کبیرکوه قرار دارد. جولیان با نام محلی "ژیلیو" در دامنه کبیرکوه و روستای چم کبود از توابع شهرستان آبدانان با قدمتی بیش از 1500 سال، سندی بر قدمت تاریخی شهرستان آبدانان است.
این شهر تاریخی در قسمت شمالی روستای چم کبود آبدانان به فاصله 3 کیلومتری از این روستا با جاده دسترسی بین مزارع واقع شده و یکی از مشخصه‌های اصلی معماری ایران باستان در این منطقه قرار دارد. جولیان به معنی خانه زندگی و آب به عنوان یکی از عناصر مقدس و مورد نیاز مردم زاگرس میانی از جمله مردم شهر جولیان بوده است.
در زمان‌های نسبتاً دور، جولیان با "نخجیر کول رو" یکی از کشتارگاه‌های تاریخی خسروان، شاهان و عمرای عهد ساسانی در ارتباط بوده و بر دشت و زمین‌های زراعی روستای چم کبود که یکی از حاصلخیزترین اراضی این دیار بوده، اشراف کامل داشته است. شهر تاریخی جولیان یکی از مراکز حوضه زاگرس و ارتباط دهنده ماسبزان (به معنای ماهی بازان) که یکی از ایالت‌های سیمره بوده است با بخش سراب باغ و مناطق دهلران و حوضه کرخه در خوزستان بوده است. در سال 334 هجری قمری بر اثر زلزله، شهر تاریخی جولیان به کلی از بین رفته است و هم اکنون تنها ...مشاهده کامل متن به صورت تپه ای با برخی سنگ‌های به جا مانده از آن دوران دیده می‌شود.