قلعه بیرجند که از جمله نقاط گردشگری شهر بیرجند و استان خراسان جنوبی است، بر فراز بلندترین نقطه غربی تپه ماهورهای شهر بیرجند قرار دارد. این قلعه با وسعتی بالغ بر 3000 مترمربع در دوره صفویه ساخته شده و در واقع هسته اولیه شهر بیرجند محسوب می‌شود.

البته برخی نیز بنای این قلعه را به پیش از آن دوره نسبت می‌دهند. قلعه بیرجند از خشت و گل و چینه ساخته شده و از دوره صفویه تا قاجاریه مردم این شهر را در مقابل تهاجم دشمنان به ویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها محافظت می‌کرده است. قلعه بیرجند در دوره قاجاریه به طور کامل بازسازی و مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به شواهد موجود به وسیله نقب‌های زیرزمینی به نقاط مهم شهر مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی و قنات قصبه مرتبط بوده است.

حتما تا حالا سنگ‌های چند ضلعی منشوری شکلی را در جاهای مختلفی از جمله پارک‌ها دیده اید و حتما این سوال برای شما پیش آمده است که این سنگ‌ها از کجا آمده اند و یا چگونه تشکیل شده اند؟
اگر از سربیشه به سمت غرب جاده را ادامه دهید بعد از طی چند کیلومتر به روستا‌های گورید می‌رسید در مجاورت این روستا و سمت راست جاده معدنی وجود دارد که این سنگ‌ها در آن پهلو به پهلو خوابیده اندو با استخراج آنها پارک‌ها و خیابان‌ها تزیین می‌شوند.این سنگ‌ها به بازالت‌های منشوری مشهور هستند.
و اما این بازالت‌های منشوری چکونه تشکیل شده اند ؟ بازالت‌های منشوری یکی از اشکال مختلف مواد آتشفشانی است که هنگامی بوجود می‌آید در اثر انجماد پوسته خارجی گدازه منقبض می‌گردد و این انقباض باعث پیدایش شکاف در آن می‌شود. این شکافها بر سطح ایزوترم سطح خارجی گدازه عمودند و تا اعماق گدازه ادامه پیدا می‌کنند اگر سطح ایزوترم ناهموار باشد جهت شکافها که بر سطح عمود است بی قاعده و نامنظم میگردد .

باغ امیرآباد واقع در استان خراسان جنوبی در روستای امیرآباد در حاشیه جاده بیرجند به خوسف و در فاصله 5 کیلو متری شهر بیرجند واقع شده است ، احداث این بنا به دوره قاجاریه بر می‌گردد.
کوشک امیرآباد دارای دو طبقه است که در طبقه اول دو ایوان با ستونهای متفاوت در دو ضلع شرقی و غربی بنا نظر هر بیننده ای را به خود جلب می‌کند.
اجزای آن شامل باغ، کوشک و محل اسکان خدمه است ، باغ دارای خیابانهای متعددی است که در جهات گوناگون امتداد دارند.
بنای اصلی (کوشک) در وسط باغ و در دو طبقه ساخته شده است، این بنا دارای پلان هشت ضلعی است و ورودی آن در ضلع شرقی واقع است.
پس از ورودی فضای پله کان که به طبقه فوقانی راه دارد ، قرار دارد .

بازار بیرجند در استان خراسان جنوبی طی دوران‌های متمادی بافت سنتی خود را حفظ کرده و با گذشت ایام همچنان فعال است ، بازار بیرجند در بافت قدیمی شهر بیرجند قرار دارد و دارای کوچه‌هایی تنگ و در پاره‌ای از اماکن آن معماری سنتی قدیمی است که این معماری نشان از اصالت و قدمت دیرینه این بازار دارد.
این بازار دارای کاروانسراهای قدیمی است ، به طوری که سابقه این کاروانسراها به بیش از 300 سال پیش می‌رسد ، این کاروانسراها غالبا دفاتر کار تجار و انبار کالا و مرکز خرید و فروش کالا بوده است.
همجواری این بازار با مرزهای کشورهای پاکستان، افغانستان و حتی هندوستان آن دوران باعث تبدیل شدن این بازار به بازار شاخص منطقه و شرق کشور شده است.
در آن دوران بازرگانان هندی به بیرجند می‌آمدند و ادویه هندی را وارد بازار بیرجند می‌کردند و سالیان سال در بازار بیرجند اشتغال به کار داشتند.

باغ بهلگرد در استان خراسان جنوبی و در فاصله یک کیلومتری روستای بهلگرد و حدود 15 کیلومتری شرق شهر بیرجند قرار گرفته است.
این مجموعه شامل دو باغ، دو عمارت، اصطبل، محل سکونت خدمه و یخدان طبیعی است ، ورودی باغ دارای سردری ساده با درب چوبی و دو تکه است که با گل میخ­‌های کروی تزئین شده است.
نکته‌ای که درباره تزئینات این عمارت قابل ذکر است تزئینات کمتر این باغ نسبت به سایر باغ‌ها است.
طبقه اول این عمارت دارای چهار ستون دایره‌ای آجری است که مهم‌ترین عناصر تزئینی باغ را در خود جای داده اند.
این مجموعه دارای دو باغ مجزای اندرونی و بیرونی است که باغ اندرونی از نظر وسعت بسیار کوچک‌تر از باغ بیرونی است.
در مرکز این باغ استخری وجود دارد که جزیره‌ای با طرح هشت ضلعی در مرکز آن واقع شده است.

مسجد جامع چهار درخت واقع در استان خراسان جنوبی و در میدان شهید مطهری، محله چهار درخت شهر بیرجند در نزدیکی مسجد عاشورا قرار دارد و یکی از آثار قدیمی محله چهار درخت شهرستان بیرجند است ، طبق کتیبه موجود در مسجد، این بنا در سال 1349 قمری مرمت شده و می‌توان گفت این اثر مربوط به اواخر دوره صفویه است.
مسجد چهار درخت به عنوان یکی از مساجد معتبر فقط در حد یک شبستان طراحی و ساخته شده است ، این مسجد، از جمله مکان‌های مذهبی مهم و مورد توجه مردم بیرجند و از آثار دیدنی استان خراسان جنوبی است.
این مسجد دارای دو درب ورودی است که یک درب از محل میدان به صحن مسجد راه دارد و ورودی دوم که در ضلع جنوب مسجد قرار گرفته مستقیما به شبستان ستون‌دار منتهی می‌شود.
ورودی اول دارای تزیینات آجرکاری بوده و ساخت آن مربوط به اواخر دوره قاجار یا اوایل دوره پهلوی است ولی ورودی دوم که مستقیما به شبستان می‌رسد دارای طاق جناغی و تزیینات رسمی‌بندی است و به زمان ساخت خود مسجد بر می‌گردد.

آرامگاه امامزاده سلطان قریش (علیه السلام) در روستای گازار شهرستان بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی واقع شده است ، امامزاده قریش در محل به مزار کوشک نیز معروف است.
مورخان ایشان را منتسب به امام سجاد (علیه السلام) دانسته ولی سلسله ایشان مشروحاً ذکر نشده است ، بنابراین ایشان را از سرداران سپاه یحیی بن زیدبن علی بن الحسین (علیه السلام) می‌دانند.
بانی و زمان ساخت بنای اولیه مزار به درستی مشخص نیست و آنچه معمران روستا به خا طر دارند، ساختمان قبلی گنبدی گلی و خشتی و سنگی بود که در سال 1351 آن را تخریب کردند.
این بنا در این زمان توسط حاج علی درویشی گازاری تجدید بنا شد و سپس در سال 1376 بنای فعلی به نحوی آبرومندانه به همت حاج محمد اسد زاده و با معماری آقای حاج علی نخعی به هشت ضلعی به سرانجام رسید.

روستای گیوک در استان خراسان جنوبی و در بیست کیلومتری جنوب غربی بیرجند و در رشته کوه باقران واقع شده است.
«گیوک» اسمی ترکی مغولی است و نام یکی از نوادگان چنگیزخان بوده است ، گیوک خان مغول در اواخر قرن هفتم حاکم منطقه ای از قهستان بوده است و این نشان از قدمت روستا دارد. جمعیت روستا با توجه به فصول سال متغیر است ، در تابستان با توجه به ییلاقی بودن آب و هوا جمعیت به بالای سی خانوار میرسد اما در زمستان این رقم کاهش مییابد.
تمامی مردم روستا مسلمان و شیعه‌ی اثنا عشری هستند، شغل غالب مردم کشاورزی است و دامداری نیز بخش کوچکی از درامد مردم را تشکیل میدهد ، محصولات این روستا بیشتر عناب و گردو می‌باشد.
آبشار گیوک از آبشارهای جالب توجه در حومه بیرجند است که در نزدیکی روستای گیوک واقع است .

موزه میراث پهلوانی در شهر بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی واقع شده است .
بنای تاریخی زورخانه امیر عرب از دیرباز محل ورزش پهلوانان نامدار بوده است، سابقه زورخانه امیر عرب به دوره قاجار می‌رسد که در آن زمان فقط یک زورخانه در محله لب‌بند و در فاصله دو بند معروف حاجی محمدجعفر و باروت کوبان در یک کوچه فرعی واقع بوده است که با نام زورخانه لب‌بند ( در لهجه محلی لوبند ) مشهور بوده و اکنون به نام زورخانه امیر عرب فعال است.
زورخانه امیرعرب مورد استفاده باستانی کاران این شهر قرار گرفته است ، پس از احداث ساختمان جدید زورخانه در بنای تاریخی مذکور، موزه میراث پهلوانی با هدف آشنایی عموم با ورزش باستانی و پهلوانی و آداب و سنت‌های مربوط به این رشته دیرپا و مردمی راه‌اندازی و دایر شده است.

باغ شوکت آباد در فاصله پنج کیلومتری شرق شهرستان بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی ، در روستای به نام شوکت‌آباد و در مسیر جاده بیرجند-زاهدان و همچنین رو به روی دانشگاه بیرجند قرار دارد . باغ بزرگ و میوه دار شوکت آباد و عمارت زیبایی که در میان آن است هنرمندی معماران دوره قاجاریه را نمایش می‌دهد.
از نظر معماری فضاهای احداث شده در باغ و عمارت شوکت آباد دارای ویژگی‌های خاصی می‌باشند که در دیگر نمونه‌‌های مشابه آن کمتر به چشم میخورد بطوری که فضا سازی در این باغ با هماهنگی خاصی انجام گرفته است که نشانگر وجود طرح و نقشه ای که قبل تعیین شده بود برای ساخت این بنا می‌باشد.
محوطه سازی باغ از نقطه نظر درختان و فرم به صورت منظم و دارای مسیرهای ارتباطی به طرف همدیگر است که تقاطع هایی را نیز در آن به وجود آورده و و توست گل هایی زینت داده شده اند که در حاشیه این مسیرها خود نمایی می‌کنند . وجود یک استخر و کانال‌های متعدد ، باعث شده تا آبیاری درختان تسهیل گردد. درختان میوه موجود در این باغ شامل انار، سیب ، انگور ، گلابی و از جمله درختان تزئینی می‌توان به سرو، چنار ، تبریزی ، سپیدار و کاج می‌باشد .
این باغ شامل بخش‌های متعددی است که هر بخش تزئینات خاص خود را دارد، از جمله حوضخانه که دارای بیشترین ویژگی‌های معماری و تزئینی است. این قسمت دارای گنبدی بزرگ می‌باشد که در مرکز آن یک کلاه فرنگی قرار دارد که پنجره هایی در ...مشاهده کامل متن آن برای تامین نور و تهویه تعبیه شده اند. از دیگر قسمت‌های مهم تشکیل‌دهنده این باغ می‌توان به اندرونی یا محل خصوصی خانواده حاکم اشاره نمود .